Malaysia đã khởi động sáng kiến Cơ chế Hợp nhất Năng lượng Tái tạo Cộng đồng (CREAM), chương trình tổng hợp hệ thống năng lượng mặt trời trên mái nhà đầu tiên của nước này, do Bộ Chuyển đổi Năng lượng và Nước (PETRA) triển khai. Chương trình cho phép chủ nhà cho thuê hoặc nhượng mái nhà để lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời, với điện sản xuất được bán cho khách hàng thương mại và dân cư trong bán kính 5 km.

Theo khung chương trình của Ủy ban Năng lượng Malaysia, các Nhà sản xuất và Hợp nhất Năng lượng Địa phương (LEGA) chịu trách nhiệm phát triển hệ thống năng lượng mặt trời trên mái nhà và quản lý thỏa thuận cho thuê với chủ nhà. Điện xanh được phân phối trực tiếp qua mạng lưới của Tenaga Nasional Berhad (TNB), đơn vị cũng triển khai các giải pháp cân bằng cục bộ để đảm bảo ổn định lưới điện và giảm thiểu gián đoạn do sản xuất điện không liên tục.

PETRA nhấn mạnh rằng CREAM dựa trên nguyên tắc tiếp cận lưới điện mở, đảm bảo chi phí trung tính và không tăng giá điện cho người tiêu dùng. Chương trình hỗ trợ mục tiêu năng lượng tái tạo của Malaysia, với tỷ lệ công suất tái tạo đạt 40% vào năm 2035 và 70% vào năm 2050.

Hình ảnh minh hoạ

CREAM tiếp nối Chương trình Cung cấp Năng lượng Tái tạo Doanh nghiệp (CRESS) ra mắt tháng 9/2024, cho phép doanh nghiệp mua điện xanh trực tiếp từ các nhà phát triển qua lưới điện quốc gia. Malaysia cũng mở thầu cho vòng đấu thầu năng lượng mặt trời quy mô lớn vào tháng 1/2025.

Tổng công suất năng lượng mặt trời của Malaysia đạt 2.306 MW vào cuối năm 2024, tăng từ 2.146 MW năm 2023, theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA). Sáng kiến CREAM hứa hẹn thúc đẩy chuyển đổi năng lượng và tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo tại địa phương.

Như vậy, sáng kiến CREAM của Malaysia mang tính đổi mới trong việc tận dụng không gian mái nhà và thúc đẩy kinh tế cộng đồng, có thể là bài học cho Việt Nam. Việt Nam đã đạt được thành công lớn với FiT, nhưng cần cải thiện hạ tầng lưới điện và linh hoạt hóa chính sách (ví dụ: khuyến khích PPAs hoặc mô hình tổng hợp tương tự CREAM) để tối ưu hóa hiệu quả.

Steven N (Theo pv-magazine)